Sosyal psikolojinin alanı içerisinde yer alan, grup psikolojisi kitle davranışlarını anlayabilmek adına önem kazanıyor.
Bu açıdan grup psikolojisini tanımak için bu konuya değinmek istedim. Amerika’ ya doktora için gidip orada kalan; Türk bilim adamı olarak sosyal psikolojiye yaptığı çalışmalar ile katkı sağlayan Prof. Muzaffer Şerif’ i de bu vesile anmak isterim.
Bireyler doğum anından itibaren birincil grup olarak nitelendirilen aile içerisinde kendilerini bulur. Burada sosyal öğrenme, etkileşim yoluyla toplumun grup normlarını, sosyal değer öğeleri öğrenilir.
Sonraki dönemde sosyalleşme ile birlikte çevre oluşur. Sokak, okul, oyun alanı, akranlar, oyun arkadaşları ve çeşitli kulüp ve organizasyonlar gibi ikincil gruplar devreye girer. Bu aşamada bireyin gelişim sürecini etkiler ve toplumdaki davranışını, eylemini ve performansını bir bütün olarak belirler.
Bireylerin hayatlarında önemli bir yere sahip; güç, prestij, tanıma, arkadaşlık, onay, üyelik, güvenlik vb. Sosyal ihtiyaçların karşılanmasında önemlidir. Bireylerin, ayrıca sanat, müzik, resim, drama vb. Gibi yeteneklerinin gelişiminde gruplar önemli etkinliğe sahiptir.
Gruba üye olmak bireyin ihtiyaç duyacağı destek ve aidiyet duygusunda doyum sağlanmasını sağlar.
İşbirliği duygusu, rekabet, fedakarlık, v.b. grup halinde geliştirilir.
Grup oluşumunda bireylerin ortak amaç veya amaçlar için etkileşim içerisinde olmaları ile gayri resmi gruplar oluşur.
Ortak motivasyon, grubun oluşumuna neden olan temeldir. Grubun üyelerinin bir araya getirip ve tutan motivasyonları olur. Grup motivasyonu, birleştirici ve bağlayıcı bir güç olarak çalışır. Muzaffer Şerif’e göre; “Bir grup insan için ortak olabilecek tüm insani ihtiyaçları, arzuları, ilgileri, özlemleri, güvensizlikleri ve endişeleri kapsar.”
Grup oluşumlarına neden olan; Sosyojenik ihtiyaçlar kültürlere, toplumlara değişiklik göstererek değişmesine rağmen; iktidar, prestij, tanınma, sosyal ayrımcılık ve statü bağlılığı, mağduriyet, güvenlik, macera arzusu, işbirliği ve rekabet vb. Arayışları ihtiyacı bir grubun oluşumuna ya da aidiyetine yol açabilir. Bu sebepten dolayı toplumu etkileyen ortak sorunlara çözüm bulma arayışı bazı kesimleri bir araya getirmektedir. Ortak değerleri paylaşmak, ortak amaçlar veya belli sorunlar grup durumunda sosyal etkileşimin önünü açmaktadır. Grup kendi davranış biçimlerini belirleyen kendi normlarını da bu süreçte ortaya koyabilmektedir.
Grupların sürekliliği içinde; Ortak motivasyonun sürekli olması gerektiği gözlemlenmiştir. Motivasyon için gruba katkıda bulunan bireylerin ortak paydası olan hedefler ortaya konulur. Bu sayede bu güdü sayesinde grup içerisinde bağlılık moral, sadakat ve sorumluluğunun grup dayanışmasının sağlar.
Grup üyeleri arasında etkileşim yüksektir. Gruptan bir üyeyi etkileyen olaylar, diğer grup üyelerini de etkiler. Grubun, hedeflere ulaşması üzerinden etkiye sahiptir. Grup hedeflerine göre değişen; Sportif bir başarı düşünüldüğünde başarı olduğunda takım disiplininde gevşeme olursa bu durum grup için kayıptır.
Grup üyelerinin kaderleri birbirleriyle bağlantılıdır. Sonuç tüm grubu etkiler ve grubu oluşturan bireylerin davranışları grubun başarısı üzerinde etkilidir.
Grubu oluşturan farklı üyelerin arasındaki iletişim kanalları grubun işlevini, verimliğini artıran özelliktedir.
Bireylerin gruba olan aidiyet bağları sebebiyle dışarıdaki diğer gruplar rakip olarak görülür. Grup içerisinde oluşmuş olan “biz” hissi, “birliktelik duygusu” Grup bileşenlerinin birleşme ve bütünleşmesini sağlar.
Grubu oluşturanlarda hedefler tek ise, üyeler açık ve tanımlanmış değerlere, hedeflere, amaçlara inanmışsa ve ortak bir sosyo ekonomik durum, ortak kültürel ortamdan geliyorsa, genellikle birlik hissi görülür.
Grupta diğer üyelere göre daha fazla güç veren ve öncü kişi grubun lideri olur. Liderin ortaya çıkışı; “Fiziksel özellikler, zeka, prestij, dokunma, inisiyatif, grup üyelerini bir arada tutma kapasitesi, kararlılık, hızlı karar vb.” çeşitli faktörlere bağlıdır. Çoğu zamanda lider seçimi mutlak özellikler yerine mevcut durumun getirdiği taleplere cevap veren bir kişi lider olarak çıkmaktadır. Liderin nitelikleri de durumsaldır. Duruma göre “fiziksel güç ve cesaret, diğer bir durumda zeka ve inisiyatif” olabilir.
Lidere grup oluşumu, istikrar ve sürdürülebilir konusunda önemli görev düşer. Muzaffer Şerif’ e göre; “Bir lider, örgütsel bir hiyerarşideki en üst statüye (Güç Pozisyonu) sahip olan üyedir”
Lider, grup içerisinde farklı üyelerin birbirleri ile etkileşimlerinin koordine etme konusunda önemli bir görev düşer.
Küçük grup ve grupların istikrarlı şekilde kendi savundukları değerleri savunmaya yönelik iletişim ve davranışları; Zaman içinde büyük grubu ikna etmede başarılı olabilir.
